-
همه چیز درباره Ajax
همه چیز درباره Ajax
واژه Ajax سرنام عبارت Asynchronous JavaScript and XML و به معنی <جاوا اسکریپت و XML آسنکرون یا نامتقارن> است. ای‌جکس فناوری جدیدی است که به کمک آن می‌توان اینترفیس یک برنامه تحت وب را طوری ساخت که وقتی کاربر روی دکمه یا لینکی کلیک می‌کند، کلیه عملیات ارسال اطلاعات و دریافت نتایج در پشت صحنه انجام شود و فقط آن قسمت از اینترفیس که قرار است اطلاعات جدید را به نمایش درآورد تغییر کند بدون اینکه تمام صفحه از نو بارگذاری شود. در این مقاله می‌خواهیم این فناوری نوین و تحول آفرین را از جنبه‌های مختلف مورد بررسی قرار دهیم و با مبانی فنی آن آشنا شویم.
کمربندها را ببندید
آیا از دنیای کلاسیک وب خسته شده‌اید؟ آیا مایلید با چهره جدید وب آشنا شوید؟ آیا می‌خواهید با جدیدترین فناوری دنیای برنامه‌نویسی وب آشنا شوید؟ برای پرواز آماده باشید! مقصد ما یکی از استان‌های کشور جدید التاسیس Web 2.0 است. می‌خواهیم با هم به دنیای هیجان انگیز Ajax سفر کنیم.در سرزمین ای‌جکس چهره سایت‌های وب مانند نرم‌افزارهای رومیزی به نظر می‌رسند. اکنون وب خانه دوم اطلاعات دیجیتالی شما است. حالا که با داشتن یک خط اینترنت پرسرعت می‌توانید در تمام طول شبانه روز به اینترنت متصل باشید، وقت آن فرارسیده که نرم‌افزارهای تحت وب نیز متحول شوند و کارکرد و قابلیتی مانند نرم‌افزارهای رومیزی داشته باشند. به این ترتیب فاصله و تفاوت میان نرم‌افزارهای دسکتاپ و نرم‌افزارهای آنلاین ناپدید می‌شود. دیگر لازم نیست وقتی روی دکمه submit کلیک می‌کنید منتظر بارگذاری مجدد صفحه وب بمانید. همه‌چیز فورا و به سرعت اتفاق میافتد.تصور کنید به صورت آنلاین در حال خواندن نامه‌های الکترونیکی خود در یکی از سایت‌های یاهو یا جی‌میل هستید. فورا یادتان میافتد که باید به کسی نامه‌ای بفرستید. لازم نیست صفحه‌ای که در حال مطالعه آن هستید را ترک کنید و یا با استفاده از ترفندهایی مانند رایت کلیک و فرمان Open in New window یک پنجره جدید بازکنید و منتظر بارگذاری مجدد صفحه شوید. شما فقط می‌خواهید یک پنجره جدید باز کنید که داخلش نامه خود را تایپ کنید.چه نیازی به بارگذاری مجدد آن‌همه اطلاعات جزئی و جنبی (مانند لوگوی سایت، نام آیدی شما و …) است که در اطراف اطلاعات اصلی به نمایش درآمده‌اند؟ ای‌جکس همین کار را برای شما می‌کند. وقتی که نامه خود را ارسال کردید نیز فقط همان پنجره بسته می‌شود و چند بایت برای سایت مقصد ارسال می‌شود و اینترفیس صندوق پستی نامه‌های شما بدون اینکه تکان بخورد و یا دوباره به نمایش درآید همچنان پیش چشم شما و منتظر فرمان بعدی است. در دنیای ای‌جکس دکمه‌های Back و Forward مرورگر معنی و کاربرد خود را تقریبا از دست می‌دهند.همه دکمه‌های مورد نیاز داخل اینترفیس سایت موجود است. برخلاف جهان Web 1.0، در دنیای ای‌جکس گشت و گذار در وب لزوما خطی نیست. اگر می‌خواهید از یک فروشگاه الکترونیکی خرید کنید، می‌توانید محصول مورد نظرتان را به روش drag&drop داخل سبد بیندازید و با فشردن دکمه نهایی، خرید خود را ثبت کنید. پیغام ثبت موفقیت آمیز سفارش برای شما نمایش داده می‌شود و کار تمام است. لازم نیست از صفحه الف به صفحه ب و سپس از آنجا به صفحه ج بروید.
ای‌جکس چیست؟
این واژه را اولین بار جسی جیمز گرت (Jesse James Garrett)، برنامه‌نویسی از شرکت Adaptive Path در مقاله‌ای با عنوان <ای‌جکس: رهیافت جدیدی در برنامه‌های تحت وب> به‌کار برد. ای‌جکس سرنام عبارت Asynchronous JavaScript and XML و به معنی ترکیب نامتقارن جاوا اسکپریپت و XML است.چرا نامتقارن؟ چون ترکیب این دو فناوری به شما کمک می‌کند قسمتی از یک صفحه وب را بروز کنید بدون اینکه لازم باشد <همزمان یا متقارن> با این عمل، کل آن صفحه از نو بارگذاری شود. این عملیات توسط شیء و فرمانی به نام XMLHttpRequest انجام می‌شود که سال‌ها پیش، هنگام معرفی نسخه ۴ مرورگر اینترنت اکسپلورر وارد این نرم‌افزار شده و به دلیل قابلیت‌های جالبی که دارد، این روزها تمام مرورگرهای معروف و قدرتمند وب مانند فایرفاکس و اپرا از آن پشتیبانی می‌کنند. به کمک این شیء می‌توانید برنامه‌هایی به زبان جاوا اسکریپت بنویسید که در پشت صحنه یک صفحه وب اطلاعاتی را به سرور بفرستند و داده‌هایی را دریافت کنند.ای‌جکس اساسا رهاوردی از دنیای جاوا است و بار دیگر فناوری جاوا و زبان اسکریپت‌نویسی وابسته به آن را در کانون توجه برنامه‌نویسان قرار داده است. اما خبر خوب اینست که چون همه پلتفرم‌های برنامه‌نویسی وب از قبیلPHP ،ASP.NET و JSP از جاوا اسکریپت و XML پشتیبانی می‌کنند، فناوری ای‌جکس در همه این پلاتفرم‌ها پیاده‌سازی شده و حتی جالب است بدانید که تعداد ماژول‌های ای‌جکس نوشته شده برای دات نت و PHP بیشتر از انواع جاوایی آن است.مایکروسافت که سال‌ها پیش از شیء XMLHttpRequest در نرم‌افزار Outlook Web Access استفاده کرد و جزو اولین ترویج‌دهندگان این تکنیک به شمار می‌رود اخیرا نرم‌افزاری به نام Atlas معرفی کرده که مخصوص برنامه‌نویسی مبتنی بر ای‌جکس است. اما چون ای‌جکس بر اساس جاوا کار می‌کند بدیهی است که جنبش اپن سورس و خیل عظیم برنامه‌نویسان جاوا نیز بیکار نمانده و می‌کوشند تا دیر نشده Ajax را به قلب دنیای نرم‌افزارهای آزاد بیاورند و از انحصاری شدن آن جلوگیری کنند تا این فناوری به استاندارد جدید وب تبدیل شود. به نظر می‌رسد که آنها موفق بوده‌اند زیرا حتی پیاده‌سازی‌های دات نتی ای‌جکس نیز اغلب به صورت اپن سورس است.
مکانیزم Ajax
جسی جیمز گرت در مقاله معروف خود شیوه عمل ای‌جکس را چنین توضیح می‌دهد: هر عمل از سوی کاربر که به طور معمول موجب تولید یک تقاضای HTTP شود به جای ارسال مستقیم به وب، موجب فراخوانی یک فرمان جاوا اسکریپتی و هدایت آن به موتور ای‌جکس می‌شود. هر نوع پاسخی به کاربر از سوی سرور (مانند کنترل صحت داده‌های وارد شده در یک فرم ورود اطلاعات، ویرایش اطلاعات در حافظه و حتی برخی از انواع هدایت کاربر در سایت) نیازی به ارسال یک صفحه جدید به سمت کاربر ندارد و تنها همان قسمتی که باید تغییر کند بروز می‌شود.به طور سنتی وقتی کاربر فرمی را پرمی‌کند و به سایت ارسال می‌کند، وب سرور با بارگذاری مجدد یا تازه‌سازی صفحه (refresh) و نمایش یک پیغام و یا نتیجه پردازش اطلاعات، به او پاسخ می‌دهد و به همین دلیل هم وقت سرور برای ارسال کل محتوای آن صفحه گرفته می‌شود و هم کاربر باید برای دریافت کامل آن صفحه منتظر بماند؛ که نتیجه آن کاهش بازده سرور، مصرف پهنای باند و تلف شدن وقت و هزینه است. اما به‌کارگیری تکنیک ای‌جکس این مشکلات را به طرز قابل‌ملاحظه‌ای کاهش می‌دهد.
